ບຸນສົງການ

 ປະ​ເພນີທີ 5:  ບຸນສົງການ (ບຸນເດືອນຫ້າ) ປີໃໝ່ລາວ

ຄວາມໝາຍແລະຄວາມສຳຄັນ. 

ຄຳວ່າ"ສົງການ"ຕາມຄວາມໝາຍຂອງພົດຈະນານຸກົມສະບັບບັນດິດຍ ສະຖານ ສະບັບ ພສ 2525  (ຂອງໄທ) ໃຫ້ຄວາມໝາຍວ່າ "ເທດສະການ ເນື່ອງໃນວັນຂຶ້ນປີໃໝ່"  ເຊິ່ງກຳໜົດຕາມສຸ ຣິຍະຄະຕິຕົກວັນທີ 13-14-15 ເມສາ (4)  ຫາກແປຕາມຮາກສັບປາລີ-ສັນສະກິດໝາຍເຖິງຜ່ານຫຼືເຄື່ອນຍ້າຍ ເຂົ້າໄປເຊິ່ງໃນທີ່ນີ້ໝາຍເຖິງ ພຣະອາທິດຜ່ານຫຼືເຄື່ອນຍ້າຍເຂົ້າໄປໃນລາສີໜຶ່ງ   ກໍເອີ້ນວ່າ:  ສົງການ.

        ໃນປີໜຶ່ງມີ 12 ລາສີ   ລາສີແຕ່ລະເດືອນແຕ່ລະວັນ ແລະເວລາທີ່ພຣະ ອາທິດຂຶ້ນສູ່ລາສີເມສາຄື ໃນເດືອນເມສາເຮົາຮຽກເປັນພິເສດວ່າ ວັນມະຫາສົງ ການ ເພາະຖືວ່າເປັນວັນ  ແລະເວລາຂຶ້ນ ປີໃໝ່ລາວຕາມຄະຕິບູຮານ.

ມູນເຫດແລະຄວາມເປັນມາ

        ມີເລື່ອງເລົ່າວ່າ: ເສດຖີຜູ້ໜຶ່ງ ຢູ່ກິນກັບພັນລະຍາມານານແຕ່ບໍ່ມີບຸດ   ເສດຖີຜູ້ນັ້ນບ້ານຢູ່ ໃກ້ກັບບ້ານນັກເລງສຸລາ ນັກເລງສຸລາມີບຸດສອງຄົນຜິວພັນ ສວຍສົດງົດງາມ ວັນໜຶ່ງນັກເລງສຸລາໄປ ກ່າວຄຳຫຍາບຄາຍຕໍ່ເສດຖີເສດຖີຈຶ່ງ ຖາມວ່າເຫດໃດຈຶ່ງມາໝິ່ນປະໝາດຕົນຜູ້ມີສົມບັດມາກນັກ ເລງສຸລາຈຶ່ງຕອບ ວ່າ ເຖິງແມ່ນທ່ານມີສົມບັດເປັນອັນມາກກໍຕາມ  ແຕ່ບໍ່ມີບຸດຖ້າທ່ານຕາຍໄປ ແລ້ວສົມບັດກໍສູນເປົ່າ ແຕ່ເຮົາມີບຸດກໍເຫັນວ່າປະເສີດກວ່າທ່ານເສດຖີໄດ້ຍິນ ດັ່ງນັ້ນກໍມີຄວາມລະອາຍ ຈຶ່ງທຳການຂໍວິງວອນສິ່ງສັກສິດຕັ້ງຈິດອະ ທິຖານຕໍ່ ພຣະອາທິດ ແລະພຣະຈັນເຖິງສາມປີ   ແຕ່ບໍ່ເປັນ ຜົນຈຶ່ງໄປຂໍບຸດຕໍ່ຕົ້ນໂພໄຊ  ເທວະດາເຊິ່ງສະຖິດຢູ່ທີ່ຕົ້ນໄຊສົງສານໄດ້ໄປອ້ອນວອນຂໍບຸດຕໍ່ພຣະອິນໃຫ້ ເສດຖີພຣະອິນຈຶ່ງໂປດໃຫ້ທັມມະບານເທວະບຸດ ລົງມາປະຕິສົນທິໃນຄັນພັນ ລະຍາເສດຖີ ເມື່ອປະສູດແລ້ວເສດຖີໃຫ້ຊື່ວ່າ: ທັມມະບານຕາມນາມຂອງເທ ວະບຸດ ແລະປູກຜາສາດ 7 ຊັ້ນໃຫ້ຢູ່ ໃຕ້ຕົ້ນໂພນັ້ນທັມມະບານເປັນເດັກສະ ຫຼາດໃຫຍ່ຂຶ້ນອາຍຸພຽງ 17 ຂວບ   ກໍສາມາດຮຽນຈົບໄຕຣ ເພດ ຮູ້ພາສານົກ ແລະມີຄວາມສະຫຼຽວສະຫຼາດຫຼາຍ ຕໍ່ມາພຣະຍາກະບິນລະພຣົມຈາກພຣົມ ໂລກຢາກມາທົດລອງປັນຍາໄດ້ລົງມາຖາມປັນຫາ 3  ຂໍ້  ກັບທັມມະບານບັນ ຫາມີຢູ່ວ່າ:  ຕອນເຊົ້າລາສີ ຂອງຄົນຢູ່ໃສ ? ຕອນທ່ຽງລາສີຂອງຄົນຢູ່ໃສ? ຕອນແລງລາສີຂອງຄົນຢູ່ໃສ? ໂດຍຕົກລົງກັນວ່າຖ້າ ທັມມະບານຕອບບັນຫາ ໄດ້ຈະຍອມຕັດຫົວຂອງຕົນເພື່ອບູຊາທັມ  ແຕ່ຖ້າທັມມະບານຕອບບໍ່ໄດ້ຈະ ຕ້ອງໄປຕັດຫົວຂອງທັມມະບານຄືກັນ ໂດຍກຳໜົດໃຫ້ 7 ວັນທັມມະບານນຶກ ແກ້ບັນຫາ ແນວໃດກໍ ບໍ່ໄດ້ ພໍເຖິງວັນຖ້ວນຫົກທັມມະບານບໍ່ສະບາຍໃຈເປັນ ຢ່າງຍິ່ງ ຈຶ່ງຍ່າງເຂົ້າໄປໃນປ່າໄປນັ່ງຄິດຢູ່ ກ້ອງຕົ້ນຕານ  ບັງເອີນໄດ້ຍິນນົກອິນ ຊີສອງຜົວເມຍລົມກັນຢູ່ເທິງຕົ້ນຕານ    ໂດຍນົກອິນຊີ ຕົວເມຍເວົ້າກັບນົກອິນ ຊີຕົວຜົວວ່າມື້ອື່ນບໍ່ຮູ້ວ່າຈະເອົາອາຫານໃສມາສູ່ລູກກິນນົກອິນຊີຕົວຜົວຈຶ່ງ ຕອບວ່າ ອາຫານມີຢູ່ແລ້ວ   ຄືຈະໄດ້ກິນຊີ້ນທັມມະບານກຸມານເພາະຕອບບັນ ຫາຂອງກະບິລະພຣົມບໍ່ໄດ້ນົກອິນຊີຕົວເມຍຖາມບັນຫານັ້ນວ່າແນວໃດທັມມະ ບານຈຶ່ງຕອບບໍ່ໄດນົກອິນຊີຕົວຜົວ  ກໍແກ້ບັນຫານັ້ນວ່າເວລາເຊົ້າລາສີຢູ່ໜ້າ ຄົນຈຶ່ງເອົານ້ຳລ້າງໜ້າໃນຕ່ອນເຊົ້າ   ເວລາກາງເວັນລາສີຢູ່ທີ່ອົກຄົນຈຶ່ງນິຍົມ ເອົານ້ຳລ້າງທີ່ອົກຫຼືຕົນຕົວ ແລະເວລາຄໍ່າລາສີຢູ່ທີ່ຕີນຄົນເຮົາຈຶ່ງນິຍົມເອົານ້ຳ ລ້າງຕີນໃນ ເວລາຕ່ອນຄໍ່າເມື່ອເຖີງວັນຖ້ວນ 7 ທ້າວກະບິນລະພຣົມຈຶ່ງລົງມາ ທວງຄຳຕອບ   ທີ່ໄດ້ຕົກລົງກັນໄວ້ ທັມມະບານຕອບໄດ້ (ຕາມທີ່ໄດ້ຍິນຈາກ ນົກ) ກະບິລະພຣົມຈຶ່ງໄດ້ຕັດຫົວບູຊາທັມມະບານ ຕາມ ທີ່ສັນຍາແຕ່ເນື່ອງ ຈາກວ່າຫົວຂອງກະບິລະພຣົມສັກສິດ   ຖ້າຕົກລົງເທິງແຜ່ນດິນຈະເກີດໄຟໄໝ້ ຖ້າຖິ້ມໄປໃນອາກາດຈະທຳໃຫ້ເກີດຝົນແລ້ງ ແລະຖ້າຖິ້ມລົງມະຫາສະໝຸດນ້ຳ ຈະແຫ້ງດັ່ງນັ້ນເມື່ອ ກະບິລະພຣົມຈະຕັດຫົວຂອງຕົນຈຶ່ງໃຫ້ທິດາທັງ 7 ເອົາ ພານມາຮອງຮັບຫົວຂອງຕົນໄວ້ໂດຍຕັດ ສົ່ງໃຫ້ນາງທຸງສະ ຜູ້ເປັນທິດາຄົນ ໃຫຍ່ແລ້ວທິດາທັງ 7  ຈຶ່ງແຫ່ທັກຂິນາຮອບເຂົາສຸເມຣຸ   ເປັນເວລາ 60 ນາທີ  ຈຶ່ງນຳເອົາຫົວໄປປະດິດສະຖານໄວ້ທີ່ຫໍມົນດົບ  ໃນຖ້ຳຄັນທຸສີ  ເຂົາໄກຣາດ    ບູຊາດ້ວຍ ເຄື່ອງທິບພໍຄົບໜຶ່ງປີທິດາທັງ 7 ຈະຜັດປຽ່ນກັນມາອັງເຊີນເອົາຫົວ ຂອງກະບິລະພຣົມແຫ່ອ້ອມເຂົາ ສຸເມຣຸ ທິດາທັງ 7 ມີຊື່ດັ່ງນີ້: ທຸງສະ, ໂຄຣາ ຄະ, ຮາກສະ, ມົນທາ, ກິຣິນີ,  ກິມິທາ ແລະມະໂຫທອນພິທີແຫ່ຫົວແຫ່ງກະບິ ລະພຣົມນີ້ ຈົນເກີດເປັນບຸນສົງການຂຶ້ນ ແລະພິທີດັ່ງກ່າວນີ້  ເພິ່ນໄດ້ຈັດເປັນປະເພນີທຸກໆ ປີທີ່ຫຼວງພະບາງ.

ຮີດໜຶ່ງນັ້ນ ພໍເຖິງເດືອນຫ້າໄດ້ ພວກໃຜ່ຊາວເມືອງ

ພາກັນເຮັດເຄື່ອງສົງ ອົງພຣະສັບພັນຍູເຈົ້າ

ທຸກວັດບ້ານ ໃຫ້ເຮັດໄປຢ່າໄດ້ຫ່າງ

ໃຫ້ພາກັນສືບສ້າງ ບຸນໄວ້ຢ່າໄລ

ທຸກທົ່ວທີບແຜ່ນຫຼັງ ໃຫ້ເຮັດແທ້ສູ່ຄົນ

ຈຶ່ງຊິສຸກຍິ່ງລົ້ນ ເຮັດຖືກຄຳສອນ

ຄືຮີດຄອງຄວນຖື ແຕ່ປາງປະຖົມພຸ້ນ.